در دنیای روانشناسی، حقایق زیادی در مورد نحوه عملکرد ذهن ما وجود دارد. برخی از این حقایق جالب و شگفت انگیز هستند، در حالی که برخی دیگر ناخوشایند و حتی ناراحت کننده هستند. در این مقاله، قصد داریم به بررسی هشت واقعیت روانشناسی ناخوشایند بپردازیم که شاید از آنها اطلاعی نداشته باشید.
1. ما به راحتی تحت تأثیر نظرات دیگران قرار می گیریم
یکی از حقایق ناخوشایند روانشناسی این است که ما به راحتی تحت تأثیر نظرات دیگران قرار می گیریم. حتی اگر نظر کسی را قبول نداشته باشیم، باز هم می تواند بر عقاید و رفتار ما تأثیر بگذارد. این پدیده به عنوان “همرنگی اجتماعی” شناخته می شود و زمانی رخ می دهد که ما عقاید یا رفتار خود را با عقاید یا رفتار دیگران مطابقت می دهیم تا از طرد شدن یا مورد انتقاد قرار گرفتن جلوگیری کنیم.
همرنگی اجتماعی پدیده ای است که در آن افراد عقاید یا رفتار خود را با عقاید یا رفتار دیگران مطابقت می دهند تا از طرد شدن یا مورد انتقاد قرار گرفتن جلوگیری کنند. این پدیده در بسیاری از زمینه های زندگی، از جمله سیاست، کار و مدرسه رخ می دهد.
در یک مطالعه معروف، محققان به گروهی از افراد گفتند که یک آزمایش در مورد قضاوت زیبایی چهره انجام می دهند. به نیمی از افراد گفته شد که اکثر افراد در گروه معتقدند که یک چهره خاص زیبا است. به نیمی دیگر از افراد گفته شد که اکثر افراد در گروه معتقدند که همان چهره زشت است.
نتایج نشان داد که افراد در هر دو گروه به طور قابل توجهی قضاوت خود را با قضاوت اکثریت گروه مطابقت دادند. افرادی که گفته شد اکثریت گروه معتقدند که چهره زیبا است، بیشتر احتمال داشت که آن چهره را زیبا بدانند. افرادی که گفته شد اکثریت گروه معتقدند که چهره زشت است، بیشتر احتمال داشت که آن چهره را زشت بدانند.
همرنگی اجتماعی می تواند تأثیرات منفی داشته باشد. به عنوان مثال، می تواند منجر به تبعیض و نابرابری شود. همچنین می تواند منجر به تصمیم گیری های غیرمنطقی شود.
2. ما تمایل داریم که اطلاعات را به گونه ای تفسیر کنیم که با باورهای موجود ما مطابقت داشته باشد
یکی دیگر از حقایق ناخوشایند روانشناسی این است که ما تمایل داریم که اطلاعات را به گونه ای تفسیر کنیم که با باورهای موجود ما مطابقت داشته باشد. این پدیده به عنوان “سوگیری تأیید” شناخته می شود و زمانی رخ می دهد که ما به دنبال اطلاعاتی هستیم که از باورهای موجود ما حمایت می کند و اطلاعاتی را که با باورهای ما مغایرت دارد نادیده می گیریم یا به گونه ای تفسیر می کنیم که با باورهای ما مطابقت داشته باشد.
این پدیده می تواند در بسیاری از زمینه های زندگی، از جمله رسانه ها، سیاست و مذهب رخ دهد. به عنوان مثال، افراد ممکن است اخباری را که با باورهای سیاسی آنها مطابقت دارد دنبال کنند و اخباری را که با باورهای سیاسی آنها مغایرت دارد نادیده بگیرند.
سوگیری تأیید می تواند تأثیرات منفی داشته باشد. به عنوان مثال، می تواند منجر به اطلاعات نادرست و تصمیم گیری های غیرمنطقی شود.
3. ما اغلب تصمیمات غیرمنطقی می گیریم
احتمالاً فکر می کنید که همیشه تصمیمات منطقی می گیرید، اما حقیقت این است که ما اغلب تصمیمات غیرمنطقی می گیریم. این به دلیل سوگیری های شناختی مختلفی است که بر تصمیم گیری ما تأثیر می گذارد. به عنوان مثال، ما تمایل داریم که تصمیمات خود را بر اساس اطلاعاتی که به راحتی در دسترس هستند اتخاذ کنیم، حتی اگر این اطلاعات کامل یا دقیق نباشند. همچنین تمایل داریم که تصمیمات خود را بر اساس احساسات خود اتخاذ کنیم، حتی اگر این احساسات منطقی نباشند.
4. ما به راحتی فریب می خوریم
متأسفانه، ما به راحتی فریب می خوریم. این به دلیل این است که ما تمایل داریم که به افرادی که دوست داریم یا افرادی که دارای اقتدار هستند اعتماد کنیم. همچنین تمایل داریم که اطلاعات را به راحتی بپذیریم، حتی اگر مدرکی برای حمایت از آن وجود نداشته باشد.
5. ما تمایل داریم که گذشته را به گونه ای به یاد بیاوریم که با حال حاضر ما مطابقت داشته باشد
خاطرات ما همیشه قابل اعتماد نیستند. در واقع، ما تمایل داریم که گذشته را به گونه ای به یاد بیاوریم که با حال حاضر ما مطابقت داشته باشد. این پدیده به عنوان “سوگیری حافظه” شناخته می شود و زمانی رخ می دهد که ما خاطرات خود را به گونه ای تغییر می دهیم تا با تصور خود از گذشته مطابقت داشته باشد.
6. ما تمایل داریم که خودمان را دست کم بگیریم
بسیاری از مردم تمایل دارند که خودشان را دست کم بگیرند. این پدیده به عنوان “خودکم بینی” شناخته می شود و زمانی رخ می دهد که افراد باورهای منفی در مورد خودشان دارند. این باورهای منفی می توانند منجر به عزت نفس پایین و افسردگی شوند.
7. ما تمایل داریم که دیگران را دست بالا بگیریم
برخلاف تصور رایج، بسیاری از مردم تمایل دارند که دیگران را دست بالا بگیرند. این پدیده به عنوان “سوگیری برتری” شناخته می شود و زمانی رخ می دهد که افراد باور دارند که از دیگران برتر هستند. این باور می تواند منجر به غرور و خودشیفتگی شود.
8. ما تمایل داریم که به دنبال الگو باشیم
ما موجودات اجتماعی هستیم و تمایل داریم که به دنبال الگو باشیم. این پدیده به عنوان “الگوبرداری” شناخته می شود و زمانی رخ می دهد که ما رفتار و عقاید دیگران را تقلید می کنیم. الگوبرداری می تواند مفید باشد، زیرا به ما کمک می کند تا یاد بگیریم و رشد کنیم. با این حال، الگوبرداری همچنین می تواند منجر به رفتارهای منفی شود، به خصوص اگر الگوی ما رفتارهای منفی داشته باشد.
سوگیری های شناختی پدیده هایی هستند که بر نحوه پردازش اطلاعات توسط ذهن تأثیر می گذارند. این پدیده ها اغلب غیرمنطقی هستند و می توانند منجر به تصمیم گیری های غیرمنطقی شوند.
فهرست
سوگیری های شناختی
برخی از رایج ترین سوگیری های شناختی عبارتند از:
- سوگیری تأیید: تمایل به توجه به اطلاعاتی که از باورهای موجود ما حمایت می کند.
- سوگیری خوش بینی: تمایل به باور اینکه اتفاقات خوب برای ما رخ خواهد داد.
- سوگیری نقطه کور: تمایل به نادیده گرفتن نقاط ضعف خود.
- سوگیری دسترس پذیری: تمایل به بیش از حد اهمیت دادن به اطلاعاتی که به راحتی در دسترس هستند.
- سوگیری کمال گرایی: تمایل به باور اینکه باید کامل باشیم.
آگاهی از سوگیری های شناختی می تواند به ما کمک کند تا تصمیمات آگاهانه تری بگیریم.
جمع بندی
این هشت واقعیت روانشناسی ناخوشایند ممکن است ما را به این فکر وادار کند که چقدر کنترل محدودی بر ذهن و رفتار خود داریم. با این حال، آگاهی از این واقعیت ها می تواند به ما کمک کند تا تصمیمات آگاهانه تری بگیریم و از فریب خوردن یا سوء استفاده از دیگران جلوگیری کنیم.
در اینجا چند نکته برای مقابله با این واقعیت های ناخوشایند آورده شده است:
- از تأثیر دیگران بر خود آگاه باشید. زمانی که تحت تأثیر نظرات دیگران قرار می گیرید، به خودتان یادآوری کنید که لزوماً نیازی نیست با آنها موافق باشید.
- از سوگیری های شناختی خود آگاه باشید. زمانی که تصمیمی می گیرید، به این فکر کنید که آیا ممکن است تحت تأثیر سوگیری های شناختی قرار گرفته باشید.
- خودتان را دست کم نگیرید. به خودتان یادآوری کنید که نقاط قوت و استعدادهای زیادی دارید.
- دیگران را دست بالا نگیرید. به یاد داشته باشید که همه انسان هستند و اشتباه می کنند.
- از الگوبرداری آگاهانه استفاده کنید. زمانی که الگوی جدیدی را انتخاب می کنید، به دقت به رفتار و عقاید او توجه کنید.
با آگاهی از این واقعیت های ناخوشایند، می توانیم ذهن خود را بهتر درک کنیم و تصمیمات آگاهانه تری بگیریم.
